فایل در 21صفحه قرار دارد که 5صفحه آن را در توضیحات قرار دادیم

مقدمه :

چاروق دوزي هنر سنتي و دستي شهرستانهاي قوچان و بجنورد مي باشد و چاروق به نوعي پاپوش گفته مي شود كه شبيه به قايق بوده و در محل انگشتان پا با قوسي به طرف بالا برگشته است كه درگذشته مورد مصرف عموم بوده با اين تفاوت كه چاروق براي طبقه اعيان داراي تزئينات بوده و مردم عادي بدون تزئين و ساده آن را استفاده مي كردند

هدف از انجام اين گزارش و تحقيق دراين مورد خاص ، نشان دادن اين وصنعت بودكه مخصوص بجنورد است . ضمن آنكه بعد از تحقيق دراين مورد و ديدن مراحل كار خودم بيش از پيش به اين حرفه مورد علاقمند شدم و اميد آن دارم كه بتوانم فرهنگ و آداب و رسوم سنتي منطقه خود را به خوبي بشناسانم .

عمده تحقيق ميداني بود به جز مواردي اندك كه لازم بود از مقالات بهره گرفت .لازم است از استادكاران گرامي ،آقايان حسينعلي محمد زاده و حسين محمد زاده ، كمال تشكر و قدرداني راداشته باشم كه در رجوع براي اين تحقيق ،نهايت راهنمايي را براي من داشتند . همينطور از استاد گرامي ام ، سركار خانم شريفي نيا كه باعث شدند ديد من نسبت به صنايع دستي كشور و فرهنگم بازتر شود .

مواد اوليه

چرم دباغي شدة گاو و گوساله قالبهاي چوبي ،نخ ابريشم ، نخ گلابتون ،نخ قندي ، ابزاركار كفاشي مانند مشته ، صيقال ،سوراخ كن و ............

دباغ خانه چرم

ساخت خودچرم سنتي است . چرم مورد نياز براي ساخت چاروق را دباغي شده فراهم مي كنند . قديم دربجنورد ، دو دباغ خانه وجود داشته كه چرم مورد نياز چاروق دوزان را فراهم مي كرده است . ولي الان در بيشتر از سه , چهار شهر كشور ، دباغ خانه وجود ندارد كه مي توان اصفهان ،همدان و زنجان را نام برد و كارگاه هاي آنها به همان صورت سبك قديم است .

(( تهيه چرم دباغي به اين ترتيب است كه پــوست حيــواني مانندگاو و يا گوسفند را بعد از ذبح از گوشت جدا كرده و پــشت ورويـشرا درخمير

آرد جومي خوابانند و بعـد از30-20 روزآن را خارج مي كنـندكه بعد از اين مدت ،موهـاي پوست به راحتي با كاردك كنده مي شــودو بعد از كنـــدن مــو و خشك شدن ، آن را درون خــــوراك مـازوقـــرار مـــي دهند كه اين مازو از ميوه درختي دركردستـــــان تهـيهمي شود و اين ميـــــوه شبيه به فندق بوده كه ميوه را كوبيـــــده و بهآرد تبديــل مي كنند و درون آب حــــل مي كنند و بعد از آن چــرمرا درونش قرار مي دهند و بعد از خارج نمـــودن از مازو , چرم را شستهو خشك مي كنند و رنگ گياهي روي سطح خــــارجي آن مي مالند تابه رنگ نارنجي تا قرمز در آيد و سپس اين چرم دبــاغي شده را به شكلمثلث يا مستطيـــل برش مي دهند .))

تعريفي از چاروق

چاروق نوعي كفش سنتي مخصوص شمال خراسان است . حدود 50-40 سال قبل استفاده مي شد . از 40 سال به اين طرف، كم كم با آمدن ماشين و كفش هاي جديد ، استفاده نشد تا حدود سال 60 كه آقاي حسين محمد زاده ، به آن جنبه تزئيني بيشتري دادند . و انواع مختلفي از آن ساختند كه ديگر از بين نرود و به واسطه ارتباطي كه با ادارات مختلف ازجمله جهاد ، صنايع دستي ، ميراث فرهنگي ،ارشاد همبنطور شركت در نمايشگاهها داشتند باعث شدكه بمانند . در ميدان شهيد بجنورد ، بازارچه اي است كه درقديم به بازار كفاشان معروف بوده كه در آن همه استاد چاروق دوز و نوعي كفش هاي سنتي ديگر بود ولي امروزه اغلب مغازه ها ي اين بازارچه به محل فروش هنرهاي دستي تركمن اختصاص دارد . درخصوص استادكاران قديمي اين بازارچه ،آقاي حسين محمد زاده مي گويند : قديمي ترين استادكاران آن بازارچه پدر ما است . 5 تا پسر داشته كه من كاراو را ادامه دادم .

نقش هاو مراحل ساخت ، همان طرز قديم است تمامي مراحل ساخت چاروق از ابتدا تا انتها يعني ساخت رويه وزيره و .......... توسط خود اين دو استاد كار انجام مي شود .

ويژگي چاروق اصيل كه نكته بسيار جالبي است ،اين است كه :

1- دو لنگ كفش ، چپ و راست ندارند .

2- كلاً زيره ، رويه و پشت آن از يك تكه چرم است يعني محل دوخت آن فقط ازيك قسمت به نام شيرازه است .مواد اوليه آن ، چرم طبيعي گاو و گوساله است . نوع گاوي آن دركفش هاي زنانه و مردانه استفاده مي شود و نوع گوساله آن براي كفش هاي بچه گانه . و
دليل آنكه از چرم گوساله و يا قسمتهاي نرم گاو براي چاروق بچه گانه استفاده مي شود ، آنست كه نرم تر است و پا را اذيت نمي كند .

برش ها اكثراً ذهني است والگوزياد استفاده نمي كنند . نخ هايي هم كه براي تزئين استفاده مي شود بيشتر نخ ابريشم و گلابتون است .

بيشتر قالبهاي قديم را استفاده مي كنند كه از چوب چنار است و دست ساز هستند ولينوع هاي جديد آن كارخانه اي هستند . درقديم چون آب و هوا خيلي سرد بوده و برف نسبتاً زياد بوده است , چاروق ها را با جوراب هاي پشمي ضخيمي مي پوشيدند و قالبها را نسب به الان بزرگتر درنظر مي گرفتند كه چاروق نسبت به پا مقداري بزرگتر بود .

مي توان گفت درقديم ، نوع كفشي كه مي پوشيدند مخصوصاً مردانه ، همين چاروق ها بودند ولي الان استفاده عمومي ندارد و بيشتر جنبه تزئيني دارند و درمراسم هاي سنتي به همراه لباس سنتي استفاده مي شود .

چاروق نوعي سنتي آن است و لي نوع جديد آن كفش چاروق است كه قسمت دماغه چاروق را ندارد و بيشتر به عنوان روفرشي استفاده مي شود .

در قديم ،زيره ديگري به چاروق مي خورده ،يعني يك زيره به قسمت پاشنه ويك زيره به قسمت پنجه و به آنها چاروق هاي چهارپينه مي گفتند ، يعني هر جفت چهارپينه داشت . اكثراً هم آن زيره را از يك جنس مقاوم مثل پادوش ( چرم گاوميش ) مي زدند ولي الان كه جنبه تزئيني دارد ، ديگر اين كار را نمي كنند .

با آمدن ماشين ، دوخت چاروق براي مدت كوتاهي به فراموشي سپرده شد تا اينكه به توصيه محمد نداقي به دولت كه شاهد استقبال كشورها از چاروق هاي ايراني بوده است , دوباره اين هنر زنده شد .

 ابزاركار

ابزاركار ، همان ابزار كاركفاشي است به جزيكي دو مورد.توضيحات مختصري درباره هريك از ابزار :

- مشته ß نازك كردن چرم و كوبيدن آن

- گزن صاف ( تيغ برش ) ßبرش چرم

- گزن سركش ßلويس كردن ونازك كردن رويه و زيره

- تسمه كش ßعبور دادن تسمه چرمي

- چوب صيقال ßصاف كردن و پرداخت