این فایل در 23 صفحه نوشته شده است که 4صفحه آن را در توضیحات قرار دادیم

مقدمه

دربارة شاعران ما محققان و اديبان تاكنون سخن بسيار گفته اند و در اين باب بسي دشواري ها را نيز آسان كرده اند . شك نيست كه بعضي از آنچه آنها با دقت و كنجكاوي هوشمندانه بررسي و تحقيق كرده اند خود ارزش بسيار ندارد و گه گاه تحقيقاتشان مصداق واقعي « هياهوي بسيار براي هيچ » شده است ، ليكن بسياري از آن تحقيقات نيز ماده و زمينه است براي نقد و داوري درست در باب شاعران .

نكته در همينجاست كه منتقد در بحث راجع به هر شاعر تا كجا بايد دور برود ؟ چون در همه جا كافي نيست كه نويسنده بداند چه بايد بنويسد ، مواردي هم هست كه مخصوصاً بايد اين را بداند كه آنچه نبايد بنويسد كدام است .

باري محققان ما با دقت و حوصله يي كه غالباً در خور تحسين و گاه ماية اعجاب است دربارة بسياري از شاعران گذشته سخن خود را گفته اند ، و اكنون نوبت نقادان است كه در اين باب به داوري برخيزند ، آثار شاعران گذشته را به ميزان و محك درست بسنجند ونقد كنند و ارزش هريك را در عرضه گاه ادب و هنرجهاني به جا آورند . درست است كه نقد امروز ما ، خاصه آنچه در روزنامه ها و مجله ها و در مقدمة كتابها بدين نام خوانده مي شود ، بازاري و سطحي و آلوده به اغراض است ، اما دست كم در بارة گذشتگان هنوز آن مايه ناروايي در ميان نيست و هنوز كساني هستند كه بتوانند دور از تعصب و مخصوصاً دور از جهالت عاميانه به اين مهم دست بزنند . اين كاري است كه اكنون در ادبيات ما ضرورت دارد و شدني است . درحقيقت امروز ديگر نمي توان آنچه را « تاريخ ادبيات » و « سبك شناسي » مي خوانند از قلمرو «نقد ادبي» بيرون شمرد . چون آنچه نسل امروز از نقاد و اديب مي خواهد فهم درست شعر و ادب گذشته و قضاوت درست درآن باب است . تحقيق در سرگذشت شاعر و محيط او ، مطالعة در نسخه هاي موجود ازآثارشاعر ، شيوه زبان و بيان او ، و اين گونه مباحث ، اگر چه در جاي خود مهم است ، ليكن به هرحال جز بدان قدر كه ضرورت دارد مطلوب نيست و افراط دراين بحث ها سبب خواهد شد كه مردم ، خاصه جوانان ، از ادب واقعي كه مطلوب آنهاست مهجور بمانند و بيهوده در جستجوي آنچه مطلوب نيست سرگشته شوند .

در اين زمينه نيز از حاصل كار محققان بهرة بسيار گرفته شده است و اگر در نقد هنر و انديشة شاعران تازگي هايي درآن هست جاي آن دارد كه توجه بدان عذرخواه نقص هايي باشد كه ضعف و نقص بشري در كمتر اثري اجتناب از آن را ممكن نشان مي دهد . اميد است كه اين مجموعه براي جوانان و دانشجويان فهم شعر گذشتگان را تا حدي آسان كند و دست كم شوق و علاقه به شعر و ادب را در آنان بيفرايد .

به نام خدا

فردوسي و شاهنامه

ابوالقاسم فردوسي كه بود ؟

اگر روزي سال شمار تفصيلي فرهنگ و تاريخ ادبي ايران تنظيم شود ، مي توان ملاحظه كرد در سال 329 هـ . ق / 940 م . وقايع مهمي روي داده كه آن را به صورت يك نقطه عطف سزاوار توجه درآورده است . از زمرة اين حوادث مهم و قابل توجه مرگ رودكي پدر شعر فارسي و ولادت فردوسي استوانه به همانند زبان و ادب فارسي است . در شاهنامه و هيچ يك از منابع مربوط به سرگذشت او ، از سال دقيق ولادت شاعر سخني به ميان نيامده تا برسد به روز آن ، اما بارها در شاهنامه به سئوال هاي عمر هر آينده اي آن در مقاطع مختلف اشاره شده است و گاهي هم به روزهاي ويژه اي از سال ، به طوري كه محققان توانسته اند با اين قرائن سال ولادت او را كه همان سال 329 باشد معين كنند و ايضاً روز آن را با اين حال در مورد همين سال ولادت هم ترديدهايي وجود داشت ، كما اين كه تا چند سال پيش سنگ قبر فردوسي هم ، كه به وسيله انجمن آثار ملي تهيه شده بود ، سال 323 را زمان ولادت او نشان مي داد . در تحقيقي كه اخيراً يكي از محققان ايراني در خارج از كشور انجام داده است با قرائن تاريخي و گاه شماري روز سوم ژانويه 940 ميلادي ( برابر 329 هـ ) سال و روز دقيق ولادت شاعر حماسه سراي توسي در تاريخ ادبيات ايراني ثبت شد . از كودكي و نوجواني شاعر آزاده توسي هيچ اطلاعي در دست نيست ، از قرائن پيداست كه اين سالها مقارن بوده است با ؟؟؟؟؟؟ كه گروه دهقانان به ضرورت از پيش متشكل تر و بيدارتر بودند ، زيرا زمزمه مخالف با فرهنگ و ميراث ايراني رو به گسترش بود و به منظور حفظ دستاوردهاي فرهنگي و ابقاي تاريخ و سرگذشت قوم ايراني نياز به يك بسيج همگاني بيشتر از پيش احساس مي شد .

در اين سالها خداوند شعر و حماسه فارسي به دليل مال و مكنت خانوادگي و به رغم ناسازگاريهايي طبيعي و خشك سالي هاي پياپي ، از نظر مالي دغدغه خاطري نداشت و
مي توانست با مطالعه و تحمل دريافت ها و دستاوردهاي فرهنگي موجود در شهر و خانواده خويش به تحكيم بنيان هاي فكري و عقيدتي خود بپردازد . نام او لقب ابوالقاسم و شهرت شاعريش فردوسي ضبط شده است و با عنوان ابوالقاسم فردوسي به شهرتي عالم گير
رسيده است . اينكه برخي از منابع قديم و يا جديد نام او را حسن يا منصور و نام پدرش را علي نوشته اند چيزي به اعتبار شاعري وي نمي افزايد ، فردوسي دهقان و دهقان نژاد بود ، بنابراين در يك خانواده فرهنگي و اهل معرفت پابه عرصه وجود گذاشته بود . و علاوه بر ناني كه بر سفره خانواده گي خود داشت ظاهراً در پلاژ و تابران طوس آموزش هاي رسمي لازم را هم ديد و زبان و فرهنگ نياكان را هم فرا گرفت . برخي قرائن حاكي از آن است كه فردوسي زبان پهلوي را ، كه ديگر در زمانه وي رواج عام نداشته ، نيز مي دانسته است . مي توان پنداشت كه او با عربيت و مطالعه ؟؟؟؟؟ شعر عرب هم انسي داشته است ، هرچند كه از نشان دادن گرايشي و ابراز اين مطلب به دلايل متعدد فكري و فرهنگي ، نمي توانسته است خشنود باشد ، كه از شاهنامه برمي آيد كه او به دانش هاي زمانه خود ، از حكمت وفلسفه و رياضي گرفته تا نجوم ، موسيقي و طب ، نيز در حد لزوم و اندكي بيشتر وقوف داشت است ، از شعر فارسي / تاريخ / افسانه و همچنين معارف ديني اسلامي بر ؟؟؟؟؟ تشيع ديگر سخني نمي گوئيم . زيرا كه ؟؟؟؟؟ بر بديهيات خواهد بود ، در آن سالها كه با ايام جواني فرزانه توسي ، برابر بود به رغم آن گروه تازي مآب و متمايل و پشت گرم به دستگاه خلافت بغداد از فرهيختگان ايراني ، دسته انبوه ايران گرايان و
بي علاقه به ارتباط با بغداد ، ترويج و گسترش بنيان هاي فرهنگي قومي را وجهه همت قرار داده بودند امراي ساماني و وزيران و مشاوران ايران دوست آنان ، كه هنوز دستگاه و قدرت قابل توجه اي داشتند ، از زمزمه اين گروه ؟؟؟؟؟؟ كه اقدامات آنان را براي كاري كه فردوسي بايد پيش مي گرفت هموار مي كرد .

[1]- حسين مسرور ، شاعر معاصر( راز الهام / ص 55 – 56 )