پيشگفتار

عصر جديد

در آغاز قرن چهاردهم ميلادي، عصر مياني يا قرون وسطي كه از زمان سقوط روم حدود هزار سال طول كشيده بود، رو به پايان بود و رنسانس، يكي از بزرگترين جنبش‎هاي فرهنگي تاريخ، به تدريج جايگزينش مي‎شد. رنسانس در سال‎هاي 1300 از ايتاليا آغاز شد و در عرض سه قرن در سراسر اروپا انتشار يافت. به ن درت در دوره‎اي چنين كوتاه ازنظر تاريخي، رخدادهاي متعددي به وقوع مي‎پيوندد، حال آن كه اين قرن‎ها سرشار از تغييرات اساسي و فعاليت‎هاي بزرگ است. جهان امروز ي زاييدة همين فعاليت‎هاست، زيرا رنسانس پايه‎هاي اقتصادي، سياسي، هنري و علمي تمدن‎هاي كنوني غرب را بنا نهاد.

ريشه‎هاي رنسانس

به نظر كساني كه در دوران رنسانس زندگي مي‎كردند، عصر آن‎ها با قرون وسطي كه به اشتباه دوران بي‎توجهي خوانده مي‎شد،‌ارتباطي نداشت، بلكه با دوران يونان و روم باستان مرتبط بود. آن‎ها معتقد بودند كه تنها در دنياي باستان چنين موفقيت‎ها و كارهاي بزرگي انجام شده است. در واقع رنسانس خودش را به صورت زندگي دوباره يا نوزايي فرهنگ يونان و روم باستان مي‎ديد. نام رنسانس كه در زبان فرانسه به معني «نوزايي» است از همين جا نشئت مي‎گيرد.

اما در واقع، بسياري از ريشه‎هاي رنسانس از قرون وسطي منشأ گرفته بود. در قرون وسطي ترجمة عربي آثار كلاسيك در اسپانيا- كه در آن زمان تحت سلطه مسلمانان بود‎- دانش‎آموزان و دانشجويان را حتي در شمال اروپا به روم و يونان علاقه‎مند كرد. حتي بسياري از اختراعات در اصل در قرون وسطي صورت گرفتند. قطب‏نماي مغناطيسي كه كاشفان رنسانس را به سوي آسيا و آمريكا هدايت كرد، در قرن دوازدهم اختراع شده بود.

رنسانس پيشين در اواخر سده سيزدهم و اوائل سدة چهاردهم ميلادي در ايتاليا، در شهرهاي متمولي چون فلورانس سينا، نقاشيهاي يادماني مجدداً احيا شدند. حيوتو كه نقاشي فلورانسي بود، در آثار فرسك خود نقوش و پيكره‎هايي را پيش كشيد كه بار ديگر جلوه‎اي سه بعدي را عرضه مي‎كرد كه در فضاي خاصي حضور داشت و در هر حالتشان حس نمايشي پنهاني را انتقال مي‎داد. در سينا نيز دوچيو و شاگرد او سيمون مارتيني سبك خطي گوتيك متخر و مادي‎زدايي پيكره را با كاوش‎هاي تازه دنياي مادي و محيط انساني تلفيق كردند. اما به دليل شيوع طاعون در ايتاليا در ميانة‌ سدة چهاردهم، تلاش دوچيو و جيوتو تا سدة پانزدهم امكان اجرا نيافت آن هم عمدتاً در فلورانس زيرا سينا هرگز به طور كامل از طاعون رهايي نيافت. گيبرتي و دوناتلوي پيكرتراش و رونلسكي معمار و نقاش جوان مازاچيو در واقع آغازگر رنسانس در ايتاليا بودند. اين هنرمندان در جستجوي يك هنر معقول و انسان‎مدار بودند، كه بر فلسفة معاصر اومانيسم متكي بود. آنها با رويكردي دوباره به هنر يونان و روم باستان، كه آنها نيز بر انسان تأكيد داشت، درصدد بودند تا منابعي براي سبك نوين خود كه آگاهانه در پي آن بودند، بيابند. برونلسكي در حدود سال 1420 ميلادي با ابداع پرسپكتيو يك نقطه‎اي نظام معقولي براي بازنمايي فضاهاي سه بعدي بر روي سطح دو بعدي يافت. پيكرتراشان و نقاشان ايتاليايي به مطالعة آناتومي و نيز تناسبات اندامها كه مورد استفادة هنرمندان باستان بود پرداختند. پس از 1450 ميلادي، لئون باتيستا آلبرتي در زمينة معماري تلاش داشت تا نه تنها تناسبات و تزئينات بناهاي رومي بلكه اصول فضا، حجم و ساختار آن را نيز مجدداً احيا كند.

در زمينة ‌نقاشي نيز در حدود سال 1480، لئوناردو داوينچي تلاش پيشينيانش را به سبكي جمع و جورتر و پوياتر بدل ساخت. سبكي كه وي ملاحظات تازه‎اي به ماهيت نور، يعني چگونگي تأثير نور و سايه در شكل‎دهي به فرمهاي سه بعدي و نيز به تناسبات و چهره‎شناسي را بدان افزود. لئوناردو به يك اندازه هنرمند و دانشمند بود. در حقيقت در اين دوران هنر و علم عملاً با هم متداخل بودند. چرا كه هر دو در خدمت تلاش بشر براي كشف و درك خودش و دنياي طبيعي بودند.

در كشورهاي پايين به ويژه فلاندر، پيشرفتي موازي با اين حركت در سدة پانزدهم به وقوع پيوست. نقاشاني همچون استاد فليمال و برادران هوبرت و يان وان آيك[1] براي اولين بار قابليتهاي نقاشي با رنگ روغن را كشف كردند كه به آنها امكان مي‎داد تا رنگها، سطوح و بافتهاي مواد عالم را به دقت درخشندگي و وفاداري بازسازي كند. گرچه از آثار هوبرت ون‎آيك اطلاعات اندكي در دست است، اما آثار يان‎ون آيك وقت و وسواس زيادي در بازنمايي جزئيات بصري داشتند. سبك واقع‎گرا و نحوة به كارگيري رنگ در آثار او سنت پايداري را در هنر شمال اروپا پديد آورد. سبك نقاشان فلاندري هنوز به نوعي پيوندهايي با سبك بين‎المللي گوتيك متأخر داشت، اگرچه رنگ در آثار آنها به واقعيت نزديك‎تر شده و برخي نقاشان همچون ريگور وان در وايدن، تأثيرات حسي جديد و چشمگيري را خلق كرد.

[1]- Hubert and Jan Van Eyck

مبلغ واقعی ~~22,062 تومان~~ 3% تخفیف مبلغ قابل پرداخت 21,400 تومان