این فایل در 46 صفحه نوشته شده است که 7صفحه آن را در توضیحات قرار دادیم

فصل اول: تاريخچه

1-نگاهي به روابط ايران وروس ازروزگاران

تا جلوس فتحعلي شاه

2-جنگهاي اول ايران و روس و معاهده گلستان

3-سفارت حاج ميرزا ابولحسن خان شيرازي

4-سفارت يرمولوف در ايران

5-سفارت منچيكف

6-جنگهاي دوم ايران و روس

7-معاهده تركمان چاي

8-اجراي تركمان چاي و قتل وزير مختار

9-اعزام هياتي در معيت خسرو ميرزا به روسيه جهت عذر خواهي از قتل وزير مختار

1-نگاهي به روابط ايران وروس از روزگاران قديم تا جلوس فتحعلي شاه

قديمي ترين روابط بين ايرانيا و ملل اسلاو را كه اسلاف روسها هستند شايد بتوان در لشكركشيداريوش اول هخامني به سواحل شمالي درياي سياه در سنه 513قبل از ميلاد مسيحجستو جو كرد اما روابط حقيقي و تاريخي بين ايران وروس ها با يك سلسله استيلاوتاخت وتاز از طرف روسها چه از طرف خشكي و چه از طرف درياي خزر به ايران اغاز ميشود كه بنابر قراقرايني كه ارنست كونيك مورخ روسي به دست آورد تاريخ اولين تاخت و تاز رادر سال 880 ميلادي (266 – 267 ه.ق) دانسته است. در سال 298 هجري (911 ميلادي) نيز جمعي از روسها با شانزده كشتي درياي خزر را پيموده و به خاك طبرستان حمله كرده اند . ولي تا اواخر قرن هفدهم ميلادي مطابق با اواخر قرن يازدهم هجريظاهراَ تاخت و تازهايي كه روسها به نواحي مختلف ايران داشته اند هنوز حالت ساطه جويي نداشته و دنباله اي پيدا مني كرده است تا اينكه در سال 1668 ميلادي (1089 قمري) يكه از قزاقان ناحبة رود دون به نام ستنكو رازين بالشكريانش درسواحل درياي خزر پيشروي نمودند. شاه سليمان صفوي با او به مقابله برخاست و لشكريانش را كه تا دروازه شهر رشت رسيده بودند به عقب راند.

پس از انقراض صفويه و ضغف دربار ايران روس ها به متصرفات جنوبي خود افزوده و با گرجستان همسايه شده بودند وناچار كه هر وقت كه پادشاه گرجستان از جانب دربار ايران نگران و بددل مي شدند وي كوشيدند پشتيباني و هواخواهي دربار روسيه را جلب كنند .

پطر كبير در سال (1772م-1135ه.ق) زماني كه شاه سلطان حسين مملكت را به افغان ها سپرده بود به بهانه اينكه برخي از اتباع روسي را كارگزاران ايراني كشته اند از گردنه جبال قفقاز كشته و دربند را كه قبول مورخين دروازه ايران بود به تصرف دراورد و به موجب عهد نامه اي نواحي ساحلي درياي خزر را تصرف كرد . امّا چند سال بدون داشتن تسلت كاملي برتمام نواحي ايران حكفرمايي كردند تا اينكه اقا محمد خان قاجار بر سر كارآمد وسلسله قا جاريه را تشكيل كرد . زماني كه آقامحمد خان بر خاندان زند قيام كرد هراكليوس پادشاه دوازدهم گرجستان پريشاني اوضاع ايران را غنيمت شمرده و خود را تحت همايت روسيه در اورد به همين دليل اقا محمد خان در صدد همله به گرجستان در امد (1209ق) و لسكريان خود را با كمال شتاب به طرف گرجستان سوق داد. وي پس از تسخير شهرهاي ايروان و شوشي كه بر سر راه گرجستان بودند سپاهيان خود را به تفضيل مراكز گرجستان وارد كرد با اينكه گرجيان در اين جنگ منتهاي دلاوري را از خود نشان دادند ولي از عهد نامه دفاع بر نيامدند و هراكسليوس هم خود به كوهستانهاي اطراف پناه برد. به اين گونه آقامحمد خان وارد شهر بي دفاع گرديدو خونريزي هاي بسياري كرد و گزشته از ويراني هايي كه از خود به جاي گزاشت شانزدههزار پسر ودختر را به اسارت گرفت وبعد ها با خود به ايران آورد .

هجوم آقا محمد خان به گرجستان كه توأم با بيرحمي وخشونت بود منجر به عواقب وحشتناكي گرديد كه كمترين آن گرايش ملل قفقاز به روسيه تزاري بود تا خود را از هجوم و اسارت ايرانيان نجات دهند . روسيه نيز با استفاده از موقعييت مناسبي كه در نتيجه هجوم قتل و غارن بي سابقه سپاهيان آقامحمد خان كسب كرده بود توانست اين منتقه زرخيز پهناور را كه حدود 400سال تحت حاكميت ايران قرار داشت زير نفوذ و حاكميت قلمرو خود در آورد.

2-جنگهاي اول ايران و روس و معاهدةگلستان

پس از درگذشت كاترين در روسيه و آقامحمدخان در ايران زد و خورد از دو طرف قطع گريد و بلهوسي يا يساست پل پسر كاترين امپراتور روسيه موقتاَ موجب جلوگيري عمليات تهاجمي دولت نيرومند شمالي گرديد. فتحعلي شاه هم سخت گرفتار سركوب مدعيا تاج و تخت پادشاهي بود. ولي پس از مدتي از طريق اعمال قدرت امپراتور روس جرج 13قيصر گرجستاني درسال 1800م به نام خود و جانشينانش به نفع امپراطور روسيه از سلطنت كناره گيري كرد. پرنس پرنس الكساندر برادر جوانتر جرج كه ميل نداشت ناظر از دست رفتن سلطنت خانوادگي باشد از دولت هاي ايراني و عثماني استمداد جست. فطحعلي شاه علير غم عدم تمايل به موجبات خصومت همسايه شمالي قبول كرد كه الكساندر رادر مبارزه او براي بيرون راندن روسها از گرجستان همراهي كند. ولي از وجود اين نقشه به موقع اگاهي يافتند و در صدد مقابله با آن برآمدند.

به همين دليل نامه اي به سرداد روس نوشت و به عمليات او در قفقاز اعتراض كرد سردار روس بدون اينكه پاسخي به نامه شاه بدهد به دستور تراز به عمليات تعرضي خود ادامه داد بدين ترتيب دفاع از قفقاز كه مبنا بر حق حاكميت ايران بر آن منتقه بود امري اجتناب ناپزير موجب بروز جنگ گرديد به هرحال علت اسسي جنگ اول ايران و روسيه را مي توان تمايل هر دو دولت به تصرف ناحيه گرجستان دانست.

در سال اول جنگ (1219ق) برقشون ايران چندين شكست فاحش پي در پي وارد آمد. انگليسها كه بدون استيصال فتحعلي شاه را ديدند در صدد برامد به وعده ياري او را به خود جلب و فتحعلي شاه هم چاره دفع خطر روسيه را در اتحاد با انگلستان مي دانست اما انگليسها در برابر وعده ياري به ايران انتظار داشت جزيره خارك و بندر بوشهر به انگلستان واگزار شود و پزيرش چنين شرطي براي فتحعلي شاهغير مقدور بود.

ناچار فتحعلي شاه به فكر جلب حمايت فرانسه افتاد و در سال 1219ق-1804م دوستي خود را با فرانسه از طريق نامه نگاري آغاز كرد. در همين هنگام ناپلئون بناپارت برنامه هاي توسعه طلبي خودش را به ويژه براي مقابله با رقيب نيرومند خود انگلستان دنبال مي كرد. از اين رو هنگامي كه فتحعلي شاه در نامهاش آمادگي خودش را براي برقراري دوستي با دولت فرانسه اعلام كرد ناپلئون از اين خواسته استقبال كرد و در نامه اي به فتحعلي شاه نوشتكه من ميل دارم با تو روابط مفيدي داشته باشم در همين زمان نيز از سوي فرانسه بهطور غير مستقيم كوششهايي به كار مي رفت تا انگليسها را در انظار ايرانيا فريبكار و فرانسه را نيرومند و قابل اعتماد جلوه دهد به هر حال پس از طي مراحل مربوط و نامه نگاريهاي متعدد بين سران دو كشور ايران و فرانسه فتحعلي شاه كه گمان مي كرد با كشور فرانسه مي تواند به روسيه قلبه كند با ناپلئون متحد شد و در نتيجه (اين اتحاد) عهد نامه فين كن اشتاين با يك مقدمه و 16 ماده بين ايران و فرانسه منعقد شد و ايران رسماَصحنه رقابت سياسي دول اروپا گرديد با انعقاد اين عهد نامه فرانسه جاي انگليس را در ايران گرفت.